Terminy “kąpiel leśna” i “terapia leśna” (“lasoterapia”) kiedyś często traktowane jako synonimy, w wielu środowiskach np. uniwersyteckich czy medycznych postrzegane są odrębnie. Ich historia oraz pochodzenie są także różne i bardzo ciekawe. W Polskim Towarzystwie Kąpieli Leśnych stawiamy na aktualną wiedzę i wysokie standardy, zatem po skonsultowaniu tematu z przedstawicielami różnych krajów, wysłuchaniu wykładów i stanowisk ekspertów z Japonii, Korei Południowej, Tajwanu, Chin, Finlandii, Niemiec oraz przeczytaniu europejskiego, amerykańskiego i azjatyckiego piśmiennictwa naukowego i popularnonaukowego przygotowaliśmy polskie definicje, które po starannej analizie zostały zaakceptowane przez naszą Radę Programową oraz Zarząd.
-Kąpiel leśna (ang. forest bathing) oznacza praktykę zanurzenia się w atmosferze lasu przy pomocy wszystkich zmysłów wyprowadzoną z intuicyjnego poczucia, że przebywanie w lesie i chłonięcie jego atmosfery bogatej w fitoncydy oraz zmysłowy kontakt z lasem wspierają zdrowie. Może praktykować ją każdy, nie musi (choć może) mieć ustalonej odgórnie struktury ani przewodników. Sugeruje bardziej swobodne przebywanie wśród drzew, pozbawione konkretnych oczekiwań i nastawione na czystą przyjemność i proces zanurzenia w lesie.
-Terapia leśna (lasoterapia, ang. forest therapy) oznacza metodę umocowaną w licznych badaniach naukowych, opierającą się na tym, że wielopłaszczyznowy kontakt człowieka ze środowiskiem leśnym działa jako udowodniona naukowo profilaktyka medyczna, wspomaganie leczenia oraz rehabilitacja. Może składać się z różnych praktyk i aktywności podejmowanych w środowisku leśnym, budując całe programy terapeutyczne. Najczęstsze składowe to uważny spacer z zanurzeniem wszystkich zmysłów, aromaterapia, praktyki oddechowe, mindfulness, praca z wyobraźnią czy arteterapia. Prowadzona jest przez wykwalifikowanych przewodników (praktyków) terapii leśnej o zweryfikowanych kompetencjach. Nastawiona na poprawę zdrowia i/lub profilaktykę zdrowotną.
-Medycyna leśna (ang. forest medicine) oznacza specjalność medyczną badającą wpływ lasu na zdrowie ludzi, odnosi się do środowiska lekarskiego.
Definicje na podstawie zebranych materiałów opracowała Katarzyna Simonienko, zaakceptowano przez Zarząd w składzie: Adam Markuszewski, Przemysław Węgłowski, Marzena Żachowska, Jacek Adamus oraz Radę Programową: Magdalena Kidoń oraz Katarzyna Rosińska.
Jednocześnie, rozeznając kontrowersje wokół słowa “terapeuta” obecne zarówno w środowisku polskim, jak i międzynarodowym, w przypadku prowadzenia lasoterapii/ terapii leśnej zalecamy stosowanie terminologii “przewodnik/przewodniczka terapii leśnej” lub “praktyk/praktyczka terapii leśnej” (jeśli ktoś ma tak na certyfikacie) lub “przewodnik/przewodniczka lasoterapii”. Temat niewątpliwie wymaga dalszej dyskusji, z uwagi jednak, że słowo “terapeuta” (psychoterapeuta, kynoterapeuta, fizjoterapeuta itd.) wymaga ściśle określonych warunków definiujących proces kształcenia i osadzenia w środowisku medycznym, rekomendujemy nieużywanie słowa “lasoterapeuta” – na chwilę obecną, w realiach, jakie dopiero budujemy. Termin “lasoterapeuta” wiąże się dodatkowo z ujęciem przesuniętym w kierunku antropocentrycznym, ukazującym człowieka, jako terapeutę używającego lasu w metodzie terapeutycznej. Zgodnie z wyznawanymi przez nas wartościami ujęcie ekocentryczne pokazuje, że człowiek jest partnerem Przyrody w procesie wspierania zdrowia, zatem termin przewodnik/ przewodniczka nadaje naszym zawodom bardziej wspierający niż autorytarny charakter. Uprzejmie prosimy o wzięcie powyższego pod uwagę przy wszelkich afiliacjach, publikacjach oraz proponowanych działaniach.
Historia terminów “kąpiel leśna” i “lasoterapia”:
Kąpiel leśna (jap. shinrin-yoku)-koncepcja zdrowotna wywodząca się z Japonii, którą po raz pierwszy zaproponował Tomohide Akiyama, dyrektor generalny Agencji Leśnictwa, zewnętrznej agencji Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Rybołówstwa, w 1982 roku.
W 2003 roku profesor Yoshifumi Miyazaki rozwinął tę koncepcję, mając dostatecznie dużo danych naukowych, które potwierdzałyby skuteczność praktyki kąpieli leśnych i z praktyki prozdrowotnej, w dużej mierze intuicyjnej, choć opartej na wstępnych badaniach, uczynił oficjalną, medyczną metodę profilaktyczną, wprowadzając termin terapia leśna -do podkreślenia naukowego aspektu praktyki opieranej wcześniej głównie na intuicji. Japończycy używają dwóch terminów: shinrin-serapi /therapi 森林セラピ (“Forest Therapy®”, któremu często towarzyszy znak “r” – rejestracji, podobnie pojawia się on przy pojęciu “forest therapist” na japońskich stronach internetowych) oraz shinrin-ryoho 森林療法. Shinrin-ryoho, jak podaje dr Iwao Uehara, został zdefiniowany w 1999 roku przez Japońskie Towarzystwo Leśne i ma na celu promowanie zdrowia zarówno lasów, jak i ludzi. Praktyka odbywa się zwykle w miejscach dzikich. Shinrin-serapi powstało w 2005 roku. Jego celem było utworzenie uzdrowisk, posługuje się nim Forest Therapy Society.
Obecnie większość stowarzyszeń, organizacji naukowych oraz badaczy posługuje się terminem forest therapy w kontekście działań udokumentowanych naukowo, prowadzonych przez wykwalifikowany personel. Nazwa forest bathing zwyczajowo wiąże się bardziej z sektorem turystycznym, indywidualnym dbaniem o dobrostan oraz praktyką wdrażaną nie tylko przez profesjonalistów, ale każdego, komu bliska jest idea dbania o zdrowie poprzez zanurzenie się w atmosferze lasu w uważności, z wykorzystaniem zmysłów.
Przydatne linki:
Iwao Uehara: Difference between Forest Therapy (Shinrin Ryoho) and Forest Therapy (Shinrin Therapy)
Alev Perihan Gurbey, Mark Nadir Runkovski: Forest Therapy (Shinrin-Ryoho) and Forest Bathing (Shinrin-Yoku): New Function Proposals For Protected Areas